Strafrechtelijke en civielrechtelijke procedures vormen de meest uitdagende aspecten van crisis- en conflictmanagement. In Nederland, met zijn sterk gedifferentieerde rechtssysteem, kunnen beschuldigingen van financiële wanbeheer, fraude, omkoping, witwassen van geld, corruptie of schendingen van internationale sancties leiden tot parallelle procedures: een strafrechtelijk onderzoek door de FIOD (Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst) of het Openbaar Ministerie, en civielrechtelijke rechtszaken van gedupeerden, aandeelhouders, zakenpartners of curatoren. Deze dubbele juridische front vereist naadloze coördinatie tussen advocaten, forensische specialisten en communicatieteams. Tegelijkertijd moet de organisatie voldoen aan publicatieverplichtingen, processtukken beveiligen en zorgvuldig omgaan met privileges.
Financieel wanbeheer
Bij financieel wanbeheer kunnen strafrechtelijke onderzoeken vaak beginnen met een FIOD-“Dawn Raid” in kantoren en datacenters, waarbij jaarrekeningen, interne auditrapporten en e-mailcorrespondentie in beslag worden genomen. Tegelijkertijd zullen schuldeisers en aandeelhouders vaak civielrechtelijke rechtszaken starten op basis van onrechtmatige daad of contractbreuk. Effectief crisis- en conflictmanagement vereist een „Dual-Track Investigation Team“, waarin forensische accountants en strafrechtadvocaten samenwerken om de dataverzameling, privilegebeoordeling en juridische strategieën te synchroniseren. Intern worden vertrouwelijke updates gedeeld met de raad van bestuur en de ondernemingsraad, terwijl externe belanghebbenden – zoals de Autoriteit Financiële Markten (AFM), belastingautoriteiten en investeerders – via investeringsbrieven en persberichten op hoog niveau worden geïnformeerd, zonder gedetailleerde procesinformatie prijs te geven. Door communicatie in alle fasen volgens een vooraf vastgesteld „Litigation Communication Protocol“ kan de organisatie een juridische escalatie voorkomen en de publieke perceptie van haar financiële integriteit beheersen.
Fraude
Bij fraudegevallen maakt de FIOD vaak gebruik van het Wet op de Economische Delicten om verdachten strafrechtelijk te vervolgen voor fraude of vervalsing, terwijl getroffen klanten, leveranciers of investeerders civielrechtelijke stappen ondernemen om schadevergoeding te eisen. Een gespecialiseerde „Fraud Response Unit“ brengt digitale onderzoekers, forensisch accountants en strafrechtadvocaten samen om gelijktijdig bewijs te verzamelen, getuigen te ondervragen en civielrechtelijke rechtszaken te coördineren. Intern wordt een veilig intranetportaal opgezet zodat medewerkers updates over de zaak kunnen volgen en klokkenluidersprocedures kunnen worden uitgewerkt. Extern wordt door de organisatie via persberichten en investeringsbrieven een centrale boodschap gecommuniceerd: volledige samenwerking met de autoriteiten en een engagement voor onafhankelijke onderzoeken, zonder de uitkomst van de civielrechtelijke procedures te beïnvloeden. Deze transparante, maar zorgvuldig afgebakende communicatiestrategie voorkomt speculaties en ondersteunt zowel de strafrechtelijke verdediging als het civielrechtelijke onderhandelingsproces.
Omkoping
In omkopingszaken kan de FIOD, vaak in samenwerking met buitenlandse autoriteiten zoals het Amerikaanse Department of Justice (DOJ) of het Britse Serious Fraud Office (SFO), strafrechtelijk optreden op basis van de Wet op de Economische Delicten, terwijl concurrenten of ngo’s civielrechtelijke vorderingen indienen om aanbestedingen ongedaan te maken of schadevergoeding te eisen. Een gespecialiseerde „Bribery Litigation Cell“ ontwikkelt parallel een strafrechtelijk strafvermindering verzoek en een civielrechtelijke verdedigingsstrategie met tegen-experts en due diligence rapporten. De communicatieteams volgen een „Controlled Disclosure Strategy“: tijdige erkenning van het onderzoek zonder zelf-incriminatie, gecombineerd met updates over governance-hervormingen en anticorruptietrainingen voor medewerkers. Voor aandeelhouders en klanten worden vertrouwelijke briefings georganiseerd, terwijl in het openbaar via Q&A’s en persconferenties de hernieuwde verplichting tot een zero-tolerancebeleid en strengere complianceprocedures wordt benadrukt. Deze strategie helpt om het reputatierisico in beide rechtsgebieden te beperken.
Witwassen van geld
Witwasonderzoeken op basis van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) zijn vaak gebaseerd op meldingen van de Financial Intelligence Unit (FIU-NL) en kunnen leiden tot strafrechtelijke procedures wegens witwassen van geld of terrorismefinanciering, terwijl getroffen klanten of coördinatoren civielrechtelijke rechtszaken starten wegens contractbreuk of onrechtmatige daad. Een „AML & Litigation Taskforce“ brengt compliance-officers, data scientists en strafrechtadvocaten samen om zowel transactie-monitoringsgegevens, KYC-dossiers als civielrechtelijke rechtszaken te coördineren. De organisatie publiceert een „Customer Assurance Statement“ voor bankklanten en investeerders, waarin de continuïteit van de dienstverlening wordt gegarandeerd en transparantie over complianceverbeteringen wordt gegeven. Intern worden medewerkers via gamificeerde e-learningmodules geïnformeerd over hun rol in het signaleren en melden van verdachte transacties. Deze holistische benadering versterkt zowel de verdediging tegen civielrechtelijke rechtszaken als de samenwerking met de strafrechtelijke autoriteiten en minimaliseert het reputatie- en bedrijfsrisico.
Corruptie
Corruptieonderzoeken richten zich strafrechtelijk op omkoping en machtsmisbruik door leidinggevenden en civielrechtelijk op de aansprakelijkheid van leidinggevenden of onrechtmatige daad ten opzichte van getroffen stakeholders. Een „Governance Integrity Taskforce“ verzamelt audits van benoemingsprocedures, belangenverklaringen en transactiedocumenten om zowel strafrechtelijk bewijs als civielrechtelijke verdedigingen te formuleren. Communicatieteams ontwikkelen een „360° Governance Disclosure“-strategie: vertrouwelijke updates voor de raad van bestuur en de ondernemingsraad, private briefings voor institutionele investeerders en openbaar toegankelijke persberichten over governance- en beloningshervormingen. Tegelijkertijd worden in vakbladen interviews gepubliceerd met onafhankelijke governance-experts die de veranderingen uitleggen. Door deze gecoördineerde juridische en communicatieve inspanning toont de organisatie berouw, actie en herstel, wat cruciaal is om boetes, schadevergoedingsvorderingen en toezichtsmaatregelen te beperken.
Schendingen van internationale sancties
Schendingen van internationale sancties leiden vaak tot strafrechtelijke procedures door de douane, het Openbaar Ministerie of buitenlandse autoriteiten zoals het OFAC (Office of Foreign Assets Control van de VS), evenals civielrechtelijke rechtszaken van handelspartners wegens contractbreuk of oneerlijke concurrentie. Een „Sanctions Compliance War Room“ brengt handelscompliance-advocaten, logistieke experts en strafrechtadvocaten samen om zowel sanctieregels als handelscontracten te analyseren. Het communicatieteam ontwikkelt een „Multijurisdictional Sanctions Briefing“: vertrouwelijke updates voor overheidsinstanties en handelspartners, evenals openbare persberichten waarin de organisatie haar volledige samenwerking en snelle herstelmaatregelen benadrukt. Tegelijkertijd worden in relevante vakbladen whitepapers gepubliceerd over geautomatiseerde sanctiecontrole en herziene inkoopprotocollen. Deze dubbele benadering versterkt de juridische positie van de organisatie zowel in strafrechtelijke als civielrechtelijke procedures en helpt om handel en reputatie op internationaal niveau zo snel mogelijk te normaliseren.
